Aanschaf en opvoeding van papegaaien

Bij de aanschaf van een papegaai is het van allergrootste belang dat u als koper kennis heeft opgedaan over wat het betekent om een papegaai in huis te nemen. Zo zult u moeten nadenken over zaken als:

• Kunnen we de vogel voldoende aandacht geven? Een papegaai vraagt namelijk nogal veel aandacht!
• Is er in geval van afwezigheid een vervangende oppas voor de papegaai aanwezig?
• Ben ik op de hoogte van de specifieke voedingseisen en huisvesting van een papegaai?
• Realiseer ik mij voldoende dat een papegaai rommel maakt (voedselresten, schillen van zaden, veren, stof e.d.).
• Ben ik opgewassen tegen het geluid dat de vogels (kunnen) voorbrengen? Met name papegaaien kunnen van nature erg luidruchtig zijn. Hier geldt de regel, hoe groter de vogel, hoe harder het geluid (geschreeuw) dat hij voortbrengt. Vaak laten papegaaien dit schreeuwen in de vroege ochtend horen. Welke tolerantie hebben uw buren in dat opzicht? 
• Besef ik in voldoende mate dat een papegaai niet zindelijk te maken is? Ingeval hij los in de kamer mag lopen/vliegen zal hij zich daar ook ontlasten! Weet ook dat een papegaai met zijn sterke snavel en zijn lust tot knagen de meubels in de kamer kan beschadigen.

Ik realiseer me dat bovenstaande inleiding niet de meest positieve is om een webpagina over het houden van papegaaien en parkieten als huisdier te beginnen. Toch is het naar mijn mening erg belangrijk dat u zich bovenstaande goed realiseert. Veel te vaak komt het voor dat papegaaien in een soort van opwelling worden gekocht. Als het dan achteraf toch allemaal tegenvalt omdat de vogel ook ‘vervelende (aangeleerde)kanten’ heeft wordt de vogel doorverkocht aan de handel of een andere liefhebber. Bepaalde papegaaien overkomt dit een aantal keren in hun leven met alle negatieve gevolgen van dien. Geen enkel dier verdient dit en zeker een intelligent dier als een papegaai niet!

De aanschafprijs

Handopgefokte papegaaien zijn in aanschaf het duurst. Logisch als u zich realiseert hoeveel tijd en zorg er aan een dergelijke papegaai is besteed. Een handopgefokte papegaai is een vogel die als kuiken op een leeftijd van 3 – 5 weken uit het nest is genomen en verder met de hand is grootgebracht. Het met de hand opfokken gaat net zo lang door tot de vogel zelfstandig kan eten. De prijs zal ook afhankelijk zijn van het feit of de betreffende soort gemakkelijk dan wel moeilijk te kweken is. In het algemeen zal de aanschafwaarde van een handopgefokte papegaai liggen tussen 400 – 1000 euro. Voor grotere papegaaien zoals ara’s en bepaalde kaketoes wordt soms een nog hogere prijs gevraagd. Zoals reeds opgemerkt is één en ander ook afhankelijk van de aan te schaffen soort. Als u een dergelijk bedrag niet kunt of wilt betalen is er natuurlijk altijd nog de mogelijkheid om over te gaan tot de aanschaf van bijvoorbeeld een handopgefokte grasparkiet, agapornis of valkparkiet. Dergelijke vogels zijn veel gemakkelijker te kweken en vaak voor een paar tientjes al te krijgen. Indien ze mak zijn zal de liefhebber hier vaak ook veel plezier aan kunnen beleven. Het imitatie talent van grasparkieten, agaporniden en of valkparkieten is echter niet zo groot als die van papegaaien.

Het is af te raden import dieren aan te schaffen. In de praktijk blijkt namelijk dat het zeer moeilijk is om deze dieren nog tam te krijgen en of te leren praten. Het gevolg hiervan is dat dergelijke  vogels al weer snel van de hand worden gedaan door hun eigenaars en vervolgens van de ene liefhebber naar de andere verhuizen. Dergelijke vogels kwijnen uiteindelijk veelal weg t.g.v. de stress die dit bij hun teweeg brengt!

Als u echt een tamme papegaai wilt hebben en in de gelegenheid bent om hem/haar voldoende aandacht te geven dan is het verstandig om het bij één vogel te laten. De vogel zal dan namelijk helemaal op zijn verzorger(s) gericht zijn en deze als zijn soortgeno(o)t(en) zien. Hierdoor zal uiteindelijk een sterke band ontstaan tussen papegaai en zijn verzorg(st)er(s). Is het niet mogelijk om de vogel voldoende aandacht te geven dan is het verstandig om hem of haar een partner te geven. Beide vogels zullen dan meer op elkaar gericht zijn maar bijkomend voordeel hierbij is dat ze ook minder aandacht behoeven. Daarnaast is het ook erg leuk om naar het gedrag van beide vogels te kijken.

De opvoeding van parkieten en papegaaien

Net zoals kinderen moeten ook babypapegaaien worden opgevoed. Dit is vooral belangrijk opdat we later geen schreeuwende en bijtende papegaai in huis zullen krijgen. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat het karakter van papegaaien erg van elkaar kunnen verschillen. Zo zijn er bijvoorbeeld  nieuwsgierige, dominante, angstige en onderdanige vogels. Hier zal bij de opvoeding rekening mee gehouden moeten worden. Ook alle mensen zijn immers niet gelijk? Eén van de eerste dingen die we onze papegaai moeten leren is het plaats nemen op onze hand/vinger. Dit kan vrij eenvoudig door onze hand voor de buik van de vogel te houden en deze vervolgens licht tegen de buik te duwen, net boven de poten van de vogel. De papegaai kan nu niets anders doen dan op de hand stappen. U kunt hem hier ook een kort commando bij leren. Bijvoorbeeld: ‘Kom’ of ‘Stap’. Het afstappen kan op eenzelfde manier gebeuren. Ga met de vogel op de hand naar de zitstok van de kooi en duw hem zachtjes met de buik tegen de stok. Hij zal nu overstappen op de stok. Veel vogels gebruiken hierbij eerst hun snavel alvorens ze overstappen. Ook hier is het weer verstandig om dit te laten vergezellen met een commando, bijvoorbeeld ‘Af’ of ‘Zit’. Als de papegaai het allemaal goed uitvoert dient u hem te belonen door hem met uw stem te prijzen, bijvoorbeeld met  ‘Goed zo’, ‘Prima’.

Verwacht niet dat je een papagaai zomaar bij je kunt roepen, zoals dat bijvoorbeeld wel kan bij een hond. Wel kun je een papagaai ‘lokken’ met bijvoorbeeld een speeltje o.i.d.  Hier zijn we direct terecht gekomen bij een zeer belangrijk onderdeel, namelijk het leren spelen met speelgoed. Verveling is één van de meest voorkomende problemen bij papegaaien en kan tot allerlei zeer vervelende eigenschappen leiden, zoals veren plukken, schreeuwen e.d.  Het is daarom erg belangrijk om een papegaai te leren spelen. Want ook als er niemand thuis is zal de vogel zich zelf bezig moeten kunnen houden. Er zijn vele soorten speelgoed voor papegaaien. Voorbeelden hiervan zijn bellen, kettingen, klimtouwen, spiegels e.d. Als de vogel weinig interesse toont in het speelgoed is het belangrijk om deze interesse bij hem op te wekken. Dit kan door zelf met het speelgoed te gaan spelen en hem te laten zien hoe leuk dit is. Beloon de vogel als hij interesse toont in het speelgoed. Moedig hem bijvoorbeeld aan met uw stem. 

Papegaaien doen bijna alles met hun snavel. Het is dan ook heel normaal dat een papegaai datgene wat hem wordt aangeboden in de snavel pakt. Het is hun manier om dingen te onderzoeken. Een papegaai  zal ook een aangeboden vinger willen onderzoeken met zijn snavel. Zorg er in zo’n geval voor dat er altijd iets voor handen is mocht hij in de vinger gaan bijten. Maak niet de fout als de papegaai in de vinger ‘bijt’ om paniekerig te reageren en met woord en gebaar duidelijk te maken hoe fout dit wel niet is!! De papegaai zal al deze extra aandacht opvatten als een soort van beloning en het de volgende keer met veel enthousiasme opnieuw doen. 

Heb je de indruk dat de papegaai echt de intentie heeft om (steeds) te bijten dan is het verstandig om dit te bestraffen met een kort commando, bijvoorbeeld ‘Mag niet’. Vervolgens de vogel in z’n kooi terug te plaatsen en hem daarna een tijdlang volledig te negeren. Mochten er bepaalde situaties zijn die het bijten van de papegaai uitlokken dan dienen deze te worden vermeden.

Voor de gezondheid van een papegaai is een goede voeding erg belangrijk. Net als bij mensen is variatie in voeding erg belangrijk. Leer de papegaai daarom op een speelse manier gezond voedsel te ontdekken. Dit kan bijvoorbeeld door een stukje fruit (appel, peer, sinaasappel o.i.d.) of groente (stukje bloemkool, broccoli, spruitje o.i.d.) aan een stukje touw/ketting in de kooi te hangen. Ook is het goed de papegaai uit de hand te leren eten. Naast het feit dat het bijdraagt tot gevarieerd eten zal het tevens de vertrouwensband met zijn verzorger(s) versterken. 

Als er binnen het gezin meerdere personen aanwezig zijn is het belangrijk dat ze zich allemaal bezig houden met de opvoeding van de papegaai. Dit voorkomt dat de papegaai (te) éénkennig  wordt. In de vogelwereld is het zo dat de vogels die het hoogst in rangorde zijn, op de hoogste zitplaats(en) zitten. Het is daarom niet verstandig om een vrij dominante papegaai toe te staan op de schouder te gaan zitten. De vogel zal hier een bevestiging van zijn macht in zien met alle negatieve gevolgen van dien. Zeker bij papegaaien die bijten moet het zitten op de schouder beslist niet toegelaten worden. In dit kader is het ook erg belangrijk om de papegaai te kortwieken. Een gekortwiekte papegaai is namelijk veel beter te hanteren en ook zal het voor de vogel erg moeilijk worden om op een hoge zitplaats (geeft hem macht!!) plaats te nemen. Door zijn beperktheid in het vliegen zal de vogel veel beter te benaderen zijn en zich veel minder dominant gaan cq. kunnen gedragen.

Een papegaai bijt altijd naar aanleiding van een bepaalde prikkel. Bijvoorbeeld omdat hij zich bedreigd voelde, schrok en of overactief in zijn spel werd.  Erg belangrijk is het om niet te reageren op een beet van een papegaai. Het enige wat op zo’n moment te doen staat is dit negatieve gedrag volledig te negeren. Elke aandacht die namelijk na een beet aan de papegaai wordt gegeven zal hij uitleggen als een vorm van beloning. Nadat de vogel gebeten heeft is het verstandig hem op een stok of op de hand te laten stappen en hem vervolgens enige minuten alleen te zetten. Daarna kan weer aandacht aan de vogel gegeven worden en verder gegaan worden met datgene waar de verzorger met de vogel mee bezig was.

A. van Kooten